دفتر پنجم

بیابان زدائی و مقابله با آن

تهیه کننده : رسول کریمی دبیر جغرافیای منطقه مبارکه

بیابان و راههای مقابله با آن

بیابانها بخشی از مناطق خشک محسوب می‌شوند و ویژگی‌های عمده آنها کمبود بارش و تبخیر شدید است.

ویژگی‌های آب و هوای مناطق خشک
۱- بارندگی کم و نامنظم است.
۲- مقدار باران در سالهای مختلف متفاوت است و ممکن است چندین سال بارندگی نشود.
۳- بارندگی‌ اغلب شدید و به صورت رگبار سالانه است.
۴- مقدار تبخیر بیشتر از بارندگی سالانه است.
۵- وزش باد شدید و علاوه بر حمل ذرات گردو غبار بر خشکی هوا می‌افزاید.

بیابان واقعی:
جایی است که میزان بارندگی سالانه آن کمتر از۵۰ میلیمتر باشد و آن منطقه یا فاقد گیاه یا پوشش گیاهی خیلی فقیر است.

کویر:
بخشی از بیابان است که دارای خاکهای ریز و تحت تاثیر نمک زیاد است.
سطح آب زیر زمینی در آنجا بالا است.

پلایا:
کویری که زمستانها تبدیل به دریاچه شده و در فصول خشک تبدیل به پهنه‌های وسیع نمک می‌شود بیابان واقعی درایران لوت است که یکی‌ از خشک ترین و گرم‌ترین نقاط جهان می‌باشد. حداکثر مطلق درجه حرارت در سایه بیش از ۵۹ درجه است. وسعت آن حدود ۸۰۰۰۰ کیلومتر مربع است. بیشتر بیابانها در عرض ۲۷ دقیقه و ۲۳ درجه شمالی و جنوبی جهان است که در نیکره‌ی شمالی از مجاورت اقیانوس اطلس تا حدود چین است که شامل صحرای بزرگ آفریقا، بیابان عربستان، بیابان ایران، ترکمنستان، گبی مغولستان و تهر عربستان می‌باشد.

علل ایجاد بیابانها:
۱- گرم شدن زیاد منطقه بر اثر تابش خورشید
۲- فشار زیاد جنب حاره
۳- جریان‌های سرد
اقیانوسها در خاک بدون گیاه ۱۸ تن در هکتار، در چراگاه ۱ تن در هکتار در زمین کشاورزی ۷/۰ تن در هکتار و در جنگل ۱/۰ تن در هکتار فرسایش خاک وجود دارد. از فرسایش غیر طبیعی خاک چرای بی‌رویه دامها، شخم زدن نا مناسب خاک، تخریب جنگل ها، بهره‌برداری بیش از حد از خاک، شور شدن خاک را می‌توان نام برد.