دفتر هشتم
نقش بادشکن در کاهش سرعت باد:
۱- سرعت باد قبل از برخورد با بادشکن و در فاصله‌ای از آن شروع به کم شدن میکند و پس از عبور از آن به تدریج افزایش می‌یابد و در فاصله‌ای از آن به سرعت اولیه خود می‌رسد. ناهال اظهار می‌دارد در یک بادشکن درختی با تراکم متوسط وقتی که باد بطور عمودی به آن برخورد میکند سرعت باد بین ۶۰ تا ۸۰ درصد در پشت بادشکن و در نزدیکی آن و حدود ۲۰ درصد در فاصله ۲۰ برابر ارتفاع بادشکن کاهش یافته و در فاصله ۳۰ تا ۴۰ برابری ارتفاع بادشکن کاهشی وجود ندارد.
مالچ
کلمه مالچ در انگیسی به معنی پوشش است که از لغت محلی آلمانی مولش به معنی نرم گرفته شده است. این لغت سابقا به پوشش خاک به وسیله مواد آلی از قبیل کاه، برگ گیاهان و گاهی کودهای حیوانی و مواد مشابه اطلاق میشد ولی اخیراً به مواد طبیعی یا مصنوعی دیگری نیز که بتوانند پوشش محاظی به صورت یک لایه مجزا و گسترده روی زمین ایجاد نمود و سطح رویی خاک را از گزند عوامل مختلف باد و باران مصون دارند اطلاق می‌گردد. مالچ هایی که در سال‌های اخیر مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از: محلول کلرور سدیم، کربنات سدیم یا پتاسیم، فراورده‌های سنگین نفتی، کاه، قیرامولسیونه، فیبر، سنگریزه، کاغذ کوراسل (پولیمر آن را با آب مخلوط کرده و به سطح خاک می‌باشند آب محلول پس از پاشیدن در سطح خاک تبخیر شده و یا در عمق خاک نفوذ میکند و کوراسل ذرات خاک را به هم متصل و به این صورت یک لایه به هم چسبیده ولی قابل نفوذ ایجاد می‌نماید.)
پشم شیشه، لایه‌های نازک لاستیک، پلی اتیلن و سلوفان به طور کلی مالچ با ایجاد سایه و یا مانعی در مقابل حرکت هوا در سطح زمین قادر به کاهش تبخیر آب از خاک شده و در نتیجه سبب حفظ رطوبت خاک و همچنین جلوگیری از تغییرات ناگهانی حرارتی و احتمالاً افزایش حاصلخیزی و محصول دهی خاک می‌باشد.
انواع مالچ ها
۱- مالچهای غیرنفتی ۲- مالچهای نفتی
مالچهای غیر نفتی: کلیه مواد یا پوشش‌هایی هستند که به منظور جلوگیری از تخریب آب، رشد علفهای هرز و به طور کلی جهت افزایش محصول دهی خاک ا زآنها استفاده می‌شود. از قبیل مالچهای آلی (مالچهای کاه، برگهای گیاهان، خاک اره، کودهای حیوانی و مالچهای مصنوعی مثل پشم شیشه، کاغذ، صفحات فلزی، لایه‌های نازک پلاستیک پلی‌اتیلن، سلوفان )
مالچهای نفتی: منظور از مواد یا فرآورده‌های سنگین نفتی حاصل از پالایشگاهها می‌باشد که بیشتر به منظور جلوگیری از فرسایش خاک تثبیت شنهای روان و افزایش کیفیت و کمیت محصولات کشاورزی مصرف می‌شوند. بعد از جنگ جهانی دوم تثبیت خاک و شنهای روان به وسیله مالچهای نفتی مورد آزمایش قرار گرفت و می‌تواند زمینهای لخت و شنهای روان را تثبیت نماید که این در سطوح وسیعی در کشورهای تونس، الجزایر، مراکش، لیبی، استرالیا، انگلستان و آلمان اجرا شد.
در ایران نیز از سال ۱۳۴۶ استفاده از مالچهای نفتی برای تثبیت شنها آغاز شد که توسط وزارت منابع طبیعی با همکاری قسمت پخش شرکت ملی نفت ایران و سایر دوایر دولتی به اجرا درآمد به عنوان نمونه می‌توان به طرح‌های تثبیت شن در ۴۰۰ هکتار از اراضی فتح‌آباد بوئین زهرا، ۳۵۰ هکتار از ارضی مراد تپه قزوین، ۳۵۰ هکتار از اراضی حمیدیه اهواز در حدود ۲۰۰۰ هکتار از اراضی البراویه الباجی خوزستان و انجام آزمایش محدود در گردنه قوچک اشاره نمود.
استفاده از فراورده‌های نفتی برای تثبیت شنهای روان می‌تواند به دو علت باشد:
۱- این مواد می‌تواند ذرات لایه سطحی شن را به طور محکمی به هم چسبانده و یک قشر سخت و مقاوم نسبت به باد به وجود آوردند تا سرعت ۱۱۰ کیلومتر باد را تحمل می‌نماید.
۲- استفاده از مالچ نفتی از یک سو از تبخیر شدید رطوبت خاک جلوگیری نموده و آن را تا زمان گسترش کامل ریشه‌‌های گیاهان در خاک ذخیره می‌نماید و باعث افزایش حررات خاک از طریق جذب بیشتر انرژی نورانی می‌شود که این امر باعث تسریع جوانه زدن بذرها کاشته شده می‌شود.